« ΤΑ ΑΓΙΑ ΘΕΟΦΑΝΕΙΑ »

Κατά τη σημερινή ημέρα, αγαπητοί μου φίλοι, η αγία μας Εκκλησία εορτάζει τη μεγάλη Δεσποτική εορτή των Θεοφανείων. Τα Άγια Θεοφάνεια είναι μία από τις αρχαιότερες εορτές της Εκκλησίας μας, η οποία θεσπίσθηκε τον 2^ο αιώνα μ.Χ. και αναφέρεται στη φανέρωση της Αγίας Τριάδας κατά τη Βάπτιση του Ιησού Χριστού. Ο Κύριος βαπτίσθηκε στον Ιορδάνη ποταμό από τον Ιωάννη τον Πρόδρομο, ο οποίος ήταν έξι μήνες μεγαλύτερός Του και ασκήτευε στην έρημο. Τη στιγμή της Βάπτισης, που και αυτό το γεγονός ήταν μέσα στο σχέδιο της θείας Οικονομίας, κατέβηκε από τον ουρανό το Άγιο Πνεύμα υπό μορφή περιστεράς στον Ιησού Χριστό και ταυτόχρονα ακούσθηκε φωνή εξ ουρανού που έλεγε: «Ούτός εστιν ο υιός μου ο αγαπητός, εν ω ευδόκησα» (ΜΑΤΘ. 3, 17). Βλέπουμε στο γεγονός της Βάπτισης του Κυρίου τη φανέρωση και των τριών Προσώπων της Αγίας Τριάδας.

Σήμερα όμως θα δώσουμε έμφαση στο ιερό θαύμα του Μεγάλου Αγιασμού. Το θαύμα αυτό, επισκέπτεται παραπάνω από δύο χιλιάδες χρόνια εκατομμύρια ψυχών των Ορθοδόξων Χριστιανών, τις καθαρίζει, τις αγιάζει και τους χαρίζει την υγεία και την αθανασία. Γύρω από το θέμα του Μεγάλου Αγιασμού επικρατεί πολλή σύγχυση στο λαό μας. Η ακολουθία του Αγιασμού των υδάτων, την ημέρα των Θεοφανείων, είναι μια παλιά ιερή συνήθεια της Εκκλησίας μας. Η ακολουθία του Μεγάλου Αγιασμού τελείται κατά τη σημερινή τάξη δύο φορές, την παραμονή της εορτής των Θεοφανείων και την ημέρα των Θεοφανείων. Και στις δύο περιπτώσεις τελείται η ίδια ακριβώς ακολουθία. Ο Αγιασμός, λοιπόν, της παραμονής και της ημέρας των Θεοφανείων είναι ακριβώς ο ίδιος, «Μέγας Αγιασμός» και στις δύο περιπτώσεις. Άρχισε να τελείται δύο φορές από τον 5^ο αιώνα για πρακτικούς λόγους, προκειμένου να εξυπηρετούνται οι πιστοί.

Πίνεται ο Αγιασμός αυτός της παραμονής των Θεοφανείων; Και βέβαια πίνεται. Αφού με τον Αγιασμό αυτό ο Ιερέας, ραντίζει όλους τους χώρους και τους εξαγιάζει, δεν επιτρέπεται να τον πιούμε; Η ίδια η ακολουθία του Αγιασμού μας λέει ότι πρέπει να τον πίνουμε. Αν προσέξουμε καλά τις δεήσεις και τις ευχές της ακολουθίας θα το δούμε σε πολλά σημεία. Η ακολουθία του Αγιασμού προϋποθέτει ότι θα πιουν οι Χριστιανοί τον Αγιασμό και ο Ιερέας εύχεται να τους αποβεί προς αγιασμό, προς ευλογία, προς ψυχική και σωματική υγεία. Στα μοναστήρια του Αγίου Όρους οι μοναχοί κοινωνούν του Μεγάλου Αγιασμού όχι μόνον την ημέρα των Θεοφανείων, αλλά κατά τη συνήθειά τους να πίνουν αγιασμό κάθε ημέρα μετά την θεία Λειτουργία, πίνουν από αυτόν σε όλο το οκταήμερο μετά τα Θεοφάνεια, μέχρι της απόδοσης της εορτής. Πίνεται, λοιπόν, ο Μεγάλος Αγιασμός της παραμονής και ας μην έχει προηγηθεί νηστεία.  

Ίσως ρωτήσουν κάποιοι: Δεν πρέπει να νηστεύουμε την προηγούμενη ημέρα; Όχι! Πολλοί, ακόμη και Ιερείς, νομίζουν ότι την παραμονή των Θεοφανείων νηστεύουμε για να πιούμε τον Μεγάλο Αγιασμό την επόμενη ημέρα. Αυτό δεν είναι σωστό. Η νηστεία της παραμονής γίνεται για την εορτή των Θεοφανείων και όχι για τον Αγιασμό. Από παλιά στην Εκκλησία πριν από μια μεγάλη εορτή νήστευαν οι πιστοί. Τα Θεοφάνεια όμως δεν είχαν τη δυνατότητα να αναπτύξουν νηστεία γιατί το δωδεκαήμερο των Χριστουγέννων αποτελούσε εορταστική περίοδο κατάλυσης σε όλα. Εξ άλλου η νηστεία των Χριστουγέννων είναι προπαρασκευαστική και για τα Θεοφάνεια, εφ’ όσον οι εορτές αυτές παλαιότερα αποτελούσαν μια ενιαία εορτή, που εορταζόταν την 6η Ιανουαρίου. Και έμεινε μόνο η παραμονή των Θεοφανείων ως ημέρα νηστείας και ξηροφαγίας. Αν η παραμονή πέσει Σάββατο και Κυριακή έχουμε κατάλυση «οίνου και ελαίου».

Αυτά που είπαμε μέχρι τώρα για τον Μεγάλο Αγιασμό ισχύουν για τις ημέρες των Θεοφανείων. Σε άλλη ημέρα εκτός της  εορτής χρειάζεται σχετική νηστεία για να πάρει κάποιος τον Μεγάλο Αγιασμό. Τον Μεγάλο Αγιασμό τον φυλάμε στα σπίτια μας; Βεβαιότατα. Οι πιστοί από πολύ παλιά, τηρώντας ιερή παράδοση, παίρνουν τον Μεγάλο Αγιασμό των Θεοφανείων ή της παραμονής και τον φυλάνε στα σπίτια τους. Σκοπός που διατηρείται ο Αγιασμός αυτός στα σπίτια είναι να πίνουν οι πιστοί ή να χρίονται και να αγιάζονται, αν έχουν κάποια ψυχική ή σωματική αρρώστια. Βέβαια όποτε χρησιμοποιούμε τον Μεγάλο Αγιασμό πρέπει να το κάνουμε με μεγάλη ευλάβεια. Εδώ πρέπει να τονίσουμε ότι μετά την ημέρα των Θεοφανείων πρέπει να προσέχουμε να μη χυθεί σε ενδεχόμενη χρήση του ούτε σταγόνα από τον Μεγάλο Αγιασμό. Μετά την θεία Κοινωνία έχει τη δεύτερη θέση σε τιμή.

Αγαπητοί μου φίλοι, από αυτή την τιμητική θέση που πήρε ο Μέγας Αγιασμός δημιουργήθηκε μια παρανόηση σε πολλούς Χριστιανούς. Ότι είτε κοινωνήσουν το Σώμα και το Αίμα του Χριστού είτε πιουν Μεγάλο Αγιασμό το ίδιο είναι. Πολύ παλιά συνήθεια πάλι είναι ο Μέγας Αγιασμός να δίνεται στους Χριστιανούς εκείνους, που εμποδίζονται από τον πνευματικό να κοινωνήσουν γιατί υπέπεσαν σε βαριά αμαρτήματα. Για την θεία Κοινωνία υπάρχουν κωλύματα, για τον Μεγάλο Αγιασμό δεν υπάρχουν. Όσοι μεταλαμβάνουν από τον Μεγάλο Αγιασμό παίρνουν βέβαια ευλογία, δεν πρέπει όμως να πιστεύουν ότι αντικαθιστά τη θεία Κοινωνία. Ο Μεγάλος Αγιασμός πίνεται πριν να πάρουμε το αντίδωρο ή οτιδήποτε άλλο. Ήταν αναγκαίο σήμερα να κάνουμε αναφορά στον Μεγάλο Αγιασμό, προκειμένου να ξεκαθαρίσουν κάποιες εσφαλμένες αντιλήψεις. Χρόνια Πολλά και Ευλογημένα!

Με αγάπη Χριστού,

π. Βασίλειος.