« ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΕΛΩΝΟΥ ΚΑΙ ΦΑΡΙΣΑΙΟΥ »

Με τη σημερινή Κυριακή του Τελώνου και Φαρισαίου, αγαπητοί μου φίλοι, εισερχόμαστε στην πιο πνευματική περίοδο του Εκκλησιαστικού έτους, στο Τριώδιο. Η κατανυκτική αυτή περίοδος θα διαρκέσει μέχρι το Μέγα Σάββατο και μας προετοιμάζει για το μεγάλο γεγονός της Ανάστασης του Κυρίου μας. Η Εκκλησία μας καλεί μέσα σε αυτή την ιερή περίοδο του Τριωδίου να στρέψουμε την προσοχή μας στον εσωτερικό μας κόσμο, να ανακρίνουμε τον εαυτό μας και να μετανοήσουμε. «Δεν είναι τυχαίο -κατά τον αείμνηστο π. Μιχαήλ Καρδαμάκη- ότι η Εκκλησία μας στην αρχή του Τριωδίου τοποθετεί τον πιστό ανάμεσα στην υπερηφάνεια και την ταπείνωση, προκειμένου όλος ο πνευματικός αγώνας του να συγκεντρωθεί στην εκρίζωση της ρίζας της αμαρτίας, που είναι η υπερηφάνεια, και στην εμφύτευση στη θέση της της μητέρας της μετάνοιας, που είναι η ταπείνωση». (Κεφάλαια Κατανυκτικά, Τόμος Β΄, σελίδα 28).

Στο σημερινό Ευαγγελικό ανάγνωσμα, δύο άνθρωποι ανέβηκαν στο Ναό του Σολομώντα να προσευχηθούν· ο ένας ήταν Φαρισαίος και ο άλλος ήταν Τελώνης. Ο Φαρισαίος νόμιζε ότι ήταν αυστηρός τηρητής του Νόμου και των παραδόσεων, άμεμπτος στα μάτια των ανθρώπων. Στάθηκε λοιπόν όρθιος, για να φαίνεται καλά, και προσευχόταν για τον εαυτό του με τα εξής λόγια: «Ο Θεός, ευχαριστώ σοι ότι ουκ ειμί ώσπερ οι λοιποί των ανθρώπων, άρπαγες, άδικοι, μοιχοί, ή και ως ούτος ο τελώνης» (ΛΟΥΚΑ 18, 11). «Θεέ μου, σε ευχαριστώ που εγώ δεν είμαι σαν τους άλλους ανθρώπους άρπαγας, άδικος, μοιχός, ή και σαν αυτόν εδώ τον τελώνη» (ΛΟΥΚΑ 18, 11), δείχνοντάς τον με περιφρόνηση. Και άρχισε να απαριθμεί τις «ενάρετες» πράξεις του: «Εγώ νηστεύω δύο φορές την εβδομάδα και δίνω στο Ναό το δέκατο απ’ όλα τα εισοδήματά μου» (ΛΟΥΚΑ 18, 12).

Ασφαλώς, με μια πρώτη ανάγνωση μας δημιουργούν αποστροφή τα λόγια του Φαρισαίου. Αν προσέξουμε καλύτερα όμως, ίσως διακρίνουμε τον εαυτό μας να καθρεπτίζεται στο αλαζονικό φρόνημά του. Μπορεί να μην έχουμε χρησιμοποιήσει ακριβώς τα λόγια του Φαρισαίου. Πόσες φορές όμως κατακρίναμε τους συνανθρώπους μας και τους καταδικάσαμε για τα σφάλματά τους, θεωρώντας τον εαυτό μας καλύτερο από αυτούς; Πόσες φορές τους εξευτελίσαμε για τα λάθη και τις αδυναμίες τους; Δυστυχώς στο χώρο της Εκκλησίας οι περισσότεροι είμαστε σαν τον Φαρισαίο της σημερινής παραβολής! Κατακεραυνώνουμε τους άλλους και δικαιώνουμε μόνο τις πράξεις και τις ενέργειές μας. Υπερασπιζόμαστε το είδωλό μας! Ας το βάλουμε καλά στο μυαλό μας, ότι κάθε φορά που καταδικάζουμε τους αδελφούς μας και δικαιώνουμε τον εαυτό μας, γινόμαστε κι εμείς Φαρισαίοι!

Στο Ναό όμως του Σολομώντα είχε ανεβεί κι ένας Τελώνης. Άνθρωπος δηλαδή αμαρτωλός, που είχε συνηθίσει να αδικεί και να πλουτίζει από τον κόπο και το αίμα των συνανθρώπων του. Στάθηκε σε μία απόμερη γωνιά του Ναού, κρυμμένος από τους ανθρώπους. Δεν ασχολήθηκε με τους άλλους, παρά μόνο με τον εαυτό του, με τις αμαρτίες του. Δεν τόλμησε να υψώσει στον ουρανό ούτε τα μάτια του ούτε τα χέρια του. Αλλά χτυπούσε το στήθος του και έλεγε: «Ο Θεός, ιλάσθητί μοι τω αμαρτωλώ» (ΛΟΥΚΑ 18, 13). Δεν είπε πολλά λόγια στην προσευχή του. Μία κραυγή μετανοίας μόνο έβγαινε συνεχώς με συντριβή από την καρδιά του. «Θεέ μου, σπλαχνίσου με τον αμαρτωλό» (ΛΟΥΚΑ 18, 13). Δεν πρόβαλε δικαιολογίες για τις άνομες πράξεις του. Δεν καταδίκασε κανέναν άλλον, παρά μόνο τον εαυτό του. Παραδέχθηκε την ενοχή του και ζήτησε το έλεος του Θεού. Έτσι ο Θεός δέχθηκε τη μετάνοιά του.

Η μετάνοια είναι καρπός της ταπείνωσης. Χωρίς ταπείνωση δεν μπορεί να μετανοήσει ο άνθρωπος. Παραμένει εγωϊστικά στις πράξεις του, τις οποίες θεωρεί και τέλειες! Η ταπείνωση μας δικαιώνει ενώπιον του Θεού. Χωρίς την ταπείνωση δεν υπάρχει πραγματική μετάνοια. Και όπως μας διδάσκει ο π. Μιχαήλ Καρδαμάκης: «Ενώπιον του αμαρτήσαντος ή αμαρτάνοντος ανθρώπου υψώνεται ένα κρίσιμο ερώτημα ή δίλημμα, προβάλλεται μια σταυρική πρόκληση ή επιλογή: μετάνοια ή αμετανοησία, που σημαίνει αντίστοιχα ελπίδα ή απελπισία· ανεξάντλητο πέλαγος του ελέους του Θεού ή αβυσσαλέο μίσος του μισόκαλου σατανά; Ο διάβολος γυμνωθείς στον σταυρό του Χριστού, πτωχός και κακός επιμένει να πειράζει την ελευθερία του ανθρώπου και να εκτρέπει την κατά φύση κίνησή της. Ταυτιζόμενος με την κακία ή την απελπισία, μηχανεύεται τη θανάτωσή μας στην απελπισία μας, στην κατεξοχήν, τη μόνη ασυγχώρητη αμαρτία». (Κεφάλαια Κατανυκτικά, Τόμος Β΄, σελίδα 36).

Αγαπητοί μου φίλοι, ας μιμηθούμε τη συντριβή του άλλοτε αμαρτωλού Τελώνη! Να ταπεινωθούμε και να μετανοήσουμε για τις αμαρτίες μας. Ας σταματήσουμε να επιρρίπτουμε τις ευθύνες για κάθε κακό που συμβαίνει γύρω μας στους άλλους. Ας αναζητήσουμε τις αιτίες μέσα μας, στον εαυτό μας, στις πράξεις, στα λόγια, στα κίνητρα, στις σκέψεις και στις επιθυμίες μας. Και αν το κάνουμε αυτό, θα διαπιστώσουμε τότε την ενοχή μας. Σήμερα λοιπόν που αρχίζει το ευλογημένο Τριώδιο, ας στρέψουμε το βλέμμα μέσα μας, όχι για να δικαιώσουμε τον εαυτό μας, αλλά για να τον καταδικάσουμε για κάθε σφάλμα μας. Και να είμαστε βέβαιοι ότι ο Κύριος θα χορηγήσει και σ’ εμάς το άπειρο έλεός Του και θα μας χαρίσει τελικά τη δικαίωση και τη σωτηρία. Γιατί «πας ο υψών εαυτόν ταπεινωθήσεται, ο δε ταπεινών εαυτόν υψωθήσεται» (ΛΟΥΚΑ 18, 14).

Με αγάπη Χριστού,

π. Βασίλειος.