« ΑΓΙΟΙ ΕΙΚΟΣΙ ΕΞΙ ΟΣΙΟΜΑΡΤΥΡΕΣ ΖΩΓΡΑΦΙΤΕΣ »

Οι Άγιοι 26 Οσιομάρτυρες Ζωγραφίτες:
Θωμάς Ηγούμενος, Βαρσανούφιος, Κύριλλος, Μιχαίος (ή Μιχαίας), Σίμων, Ιλαρίων, Ιάκωβος, έτερος Ιάκωβος, Ιώβ, Κυπριανός, Σάββας, Μαρτινιανός, Κοσμάς, Σέργιος, Μηνάς, Ιωάσαφ, Ιωαννίκιος, Παύλος, Αντώνιος, Ευθύμιος, Δομέτιος, Παρθένιος και τέσσερις ακόμη, των οποίων τα ονόματα είναι άγνωστα.
Οι Άγιοι αυτοί, από τον πύργο του Μοναστηριού, όπου ήταν κλεισμένοι, ήλεγχαν τους αιρετικούς του λατινόφρονα βασιλιά Μιχαήλ Παλαιολόγου και του επίσης λατινόφρονα Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως, Ιωάννη Βέκκου (1275-1282).
Επειδή το Άγιο Όρος αποτελούσε το στήριγμα της Ορθοδοξίας στην Ανατολή, οι Λατίνοι ήθελαν να το καταστρέψουν και να εγκαταστήσει και εκεί ο πάπας την εξουσία του. Μπήκαν λοιπόν το 1280, για το σκοπό αυτό στο Όρος. Μερικοί υπέκυψαν. Οι περισσότεροι όμως αρνήθηκαν με σθένος την εξουσία του πάπα. Τελευταία Μονή ήταν η του Ζωγράφου.

Εκεί κοντά ασκήτευε ένας Μοναχός που μια ημέρα, ενώ διάβαζε τους Χαιρετισμούς μπροστά στην Εικόνα της Παναγίας, ακούει μια φωνή να του λέει· «Χαίρε κι εσύ, Γέρων του Θεού». Ο Γέροντας τρόμαξε. Η φωνή συνέχισε· «Μη φοβάσαι, μόνο πήγαινε πες στον Ηγούμενο και στους άλλους Μοναχούς, ότι οι εχθροί μας πλησιάζουν. Όποιος είναι ασθενής στο φρόνημα να πάει να κρυφτεί. Όποιος επιθυμεί Μαρτυρικό στεφάνι να μείνει στο Μοναστήρι». Καθώς ο Γέροντας πήγε τρέχοντας στο Μοναστήρι, είδε στην πύλη του να τον περιμένει η Εικόνα της Παναγίας του κελιού του, την ασπάστηκε, την πήρε μαζί του και πήγε στον Ηγούμενο, στον οποίο εξιστόρησε ότι είχε συμβεί.

Τότε με εντολή του βασιλιά, έβαλαν φωτιά στο μοναστήρι και έτσι τους έκαψαν όλους ζωντανούς.

Κάποιοι κρύφτηκαν ενώ 26 Μοναχοί μαζί με τον Ηγούμενο περίμεναν τον εχθρό και τα μαρτυρικά στεφάνια, τα οποία και κέρδισαν...