« ΤΑ ΙΕΡΑ ΜΝΗΜΟΣΥΝΑ »

«Εις τούτο γαρ και κοπιώμεν και ονειδιζόμεθα, ότι ηλπίκαμεν επί Θεώ ζώντι, ος εστι σωτήρ πάντων ανθρώπων, μάλιστα πιστών» (Α΄ ΤΙΜ. 4, 10). Ο Απόστολος Παύλος, αγαπητοί μου φίλοι, απευθύνεται στον μαθητή του Τιμόθεο, στο σημερινό Αποστολικό ανάγνωσμα, και του λέει: «Κι εμείς γι’ αυτό υπομένουμε κόπους και ονειδισμούς, γιατί στηρίξαμε την ελπίδα μας στον αληθινό Θεό, που είναι σωτήρας όλων των ανθρώπων και ιδιαίτερα των πιστών» (Α΄ ΤΙΜ. 4, 10). Ως Χριστιανοί που είμαστε οφείλουμε να ελπίζουμε στον Θεό. Να ελπίζουμε για τη σωτηρία τη δική μας, για τη σωτηρία των δικών μας ανθρώπων, ζώντων και κεκοιμημένων. Γι’ αυτό αγωνιζόμαστε, για να πλησιάσουμε τον Θεό και να σώσουμε την αιώνια ψυχή μας. Γι’ αυτό και προσευχόμαστε για τους κεκοιμημένους αδελφούς μας, για να τους βοηθήσουμε, γιατί εκεί που βρίσκονται τώρα δεν μπορούν να κάνουν τίποτα. Γι’ αυτό τελούμε τα Μνημόσυνα. Για να ωφεληθούν οι ψυχές τους.

Οι κεκοιμημένοι αδελφοί μας έχουν ανάγκη από τη φροντίδα μας κι οφείλουμε με όλη μας την καρδιά να την παράσχουμε. Αν μπορούσαν να μας μιλήσουν θα μας έλεγαν: «Μη μας ξεχνάτε, βοηθήστε μας! Ένα δάκρυ να χύσετε για μας, θα το περισυλλέξει ο άγγελός μας και θα το φέρει στο θρόνο του Θεού, για να κινήσει την ευσπλαχνία Του». Όλοι οι Πατέρες της Εκκλησίας το κυριότερο που συνιστούν για την ανάπαυση των κεκοιμημένων μας είναι να μνημονεύονται τα ονόματά τους κατά την τέλεση του αγιωτάτου Μυστηρίου της Θείας Ευχαριστίας. Αυτή την τάξη ακολουθεί η Εκκλησία μας, από την ίδρυσή της κατά την ημέρα της Πεντηκοστής, και θα τη συνεχίζει μέχρι την λήξη αυτού του κόσμου. Δική μας φροντίδα είναι να ετοιμάζουμε ζυμωτό πρόσφορο, τυλιγμένο σε καθαρή λευκή πετσέτα και να το πηγαίνουμε στην Εκκλησία μαζί με τα ονόματα.

Στο ένα χαρτάκι που έχει την ένδειξη «υπέρ αναπαύσεως» και τον σταυρό, γράφουμε σε γενική πτώση τα ονόματα των κεκοιμημένων, και στο άλλο χαρτάκι που έχει την ένδειξη «υπέρ υγείας», γράφουμε τα ονόματα των ζώντων. Είναι τα λεγόμενα δίπτυχα. Στην Ακολουθία της Προσκομιδής ο λειτουργός Ιερέας εξάγει μερίδες για τα ονόματα των ζώντων και των κεκοιμημένων, που δίνονται προς μνημόνευση. Και είναι λάθος να λένε κάποιοι Χριστιανοί, ότι «σήμερα έχουμε ονόματα ζώντων και όχι κεκοιμημένων». Η Θεία Λειτουργία τελείται και για τους ζώντες και για τους κεκοιμημένους. Μην φοβούνται αυτοί οι Χριστιανοί πως θα «κολλήσουν» τον θάνατο από τους κεκοιμημένους αδελφούς μας. Το πότε θα φύγουμε από αυτή τη ζωή, θα το αποφασίσει ο Θεός. Στην Θεία Λειτουργία μετά τον καθαγιασμό των Τιμίων Δώρων και το «Εξαιρέτως της Παναγίας αχράντου…» απευθύνει ο Ιερέας μία σειρά ικετευτικών δεήσεων υπέρ όλων των πιστών.

Μετά την Θεία Κοινωνία των πιστών, κατά τη «συστολή», ο λειτουργός Ιερέας τοποθετεί μέσα στο άγιο Ποτήριο όλες τις μερίδες των ζώντων και των κεκοιμημένων, που είχαν μνημονευθεί στην Ακολουθία της Προσκομιδής, λέγοντας τα εξής: «Απόπλυνον, Κύριε, τα αμαρτήματα των ενθάδε μνημονευθέντων δούλων σου τω Αίματί σου τω αγίωˑ πρεσβείαις της Θεοτόκου και πάντων σου των Αγίων. Αμήν.» Το Αίμα του Κυρίου μεταδίδει την Θεία Χάρη στις ψυχές εκείνων για τους οποίους προσφέρθηκε. Γι’ αυτό και είναι σημαντικό το Μνημόσυνο να τελείται μαζί με την Θεία Λειτουργία και όχι χωριστά. Η Θεία Λειτουργία δεν είναι ένα απλό γεγονός. Είναι θυσία μοναδική και ανεπανάληπτη. Την ανάπαυση, την ωφέλεια, την αγαλλίαση που αισθάνονται οι ψυχές των κεκοιμημένων, την ώρα που μνημονεύονται τα ονόματά τους στην Θεία Λειτουργία, δεν μπορεί ανθρώπινη γλώσσα να την εκφράσει. Και αυτό το βεβαιώνουν οι Πατέρες της Εκκλησίας, που μπορούν να δουν και να κατανοήσουν περισσότερα από εμάς.

Μέσα στον πρώτο χρόνο, από την εκδημία ενός αδελφού μας, μπορούμε να τελέσουμε περισσότερα μνημόσυνα (τεσσαρακοστά, τρίμηνα, εξάμηνα εννιάμηνα και ετήσια). Μετά τη λήξη του πρώτου χρόνου, οποτεδήποτε θελήσουμε να ξανακάνουμε Μνημόσυνο, δεν εμποδιζόμαστε, ούτε δεσμευόμαστε από ημερομηνίες. Για τα τακτά Μνημόσυνα υπέρ των κεκοιμημένων αδελφών μας φροντίζουμε να φέρουμε στον Ιερό Ναό το πρόσφορο, όπως είπαμε, τα ονόματα, το νάμα, το λάδι, το θυμίαμα, τα κεριά, τα κόλλυβα και ό,τι άλλο χρειασθεί. Τα κόλλυβα που ετοιμάζουμε έχουν βαθύτατο συμβολισμό. Υπενθυμίζουν τους λόγους του Κυρίου: «Εάν μη ο κόκκος του σίτου πεσών εις την γην αποθάνη, αυτός μόνος μένειˑ εάν δε αποθάνη, πολύν καρπόν φέρει» (ΙΩΑΝ. 12, 24). Ο Θεός δεν μας ζητά πολυέξοδα Μνημόσυνα, δεν θέλει την ματαιοδοξία και την επίδειξη. Ο Θεός δέχεται την απλότητα και την ανόθευτη αγάπη για τους κεκοιμημένους αδελφούς μας.

Αγαπητοί μου φίλοι, τους κεκοιμημένους αδελφούς μας μπορούμε και πρέπει να τους μνημονεύουμε στις καθημερινές μας προσευχές. Όσο μπορούμε συχνότερα και θερμότερα να προσευχόμαστε για την ανάπαυση των ψυχών τους. Ακόμη τους βοηθάμε και με τις ελεημοσύνες που κάνουμε για την ανάπαυσή τους. Στην πράξη της Εκκλησίας η ελεημοσύνη υπέρ των κεκοιμημένων εφαρμόζεται από τους πρώτους χρόνους του Χριστιανισμού. Ο Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός αναφέρει στη Διδαχή του, ότι μπορούμε να βοηθάμε τους κεκοιμημένους και με τη νηστεία. Επίσης κάποιοι Χριστιανοί ανάβουν κερί στην Εκκλησία για την ανάπαυση των κεκοιμημένων. Άλλοι ανάβουν το κανδήλι στο σπίτι τους και ιδιαίτερα τις πρώτες σαράντα ημέρες από την κοίμηση του προσφιλούς προσώπου τους. Τέλος, μπορούμε να βοηθάμε τους κεκοιμημένους αδελφούς μας με την ενάρετη ζωή μας. Να προσπαθούμε να κόψουμε τα πάθη μας, να εξομολογούμαστε, να κοινωνάμε των Αχράντων Μυστηρίων. Έτσι θα ωφελύμαστε κι εμείς και οι κεκοιμημένοι αδελφοί μας.

Με αγάπη Χριστού,

π. Βασίλειος.