« ΠΕΡΙΤΟΜΗ ΙΗΣΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ, ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ ΤΟΥ ΜΕΓΑΛΟΥ »

Σήμερα, αγαπητοί μου φίλοι, πρώτη Ιανουαρίου, η Εκκλησία μας εορτάζει την κατά σάρκα περιτομή του Κυρίου μας Ιησού Χριστού και την μνήμη του Μεγάλου Βασιλείου, Αρχιεπισκόπου Καισαρείας της Καππαδοκίας. Η Εκκλησία μας εκλέγει τις Αγιογραφικές περικοπές έτσι ώστε το περιεχόμενό τους να έχει σχέση με το ιερό πρόσωπο ή με το θείο γεγονός που εορτάζεται. Το περιεχόμενο της σημερινής Αποστολικής περικοπής ανταποκρίνεται τόσο στο πρόσωπο του Μεγάλου Βασιλείου όσο και στο γεγονός της περιτομής του Κυρίου. Το σημερινό Αποστολικό ανάγνωσμα είναι παρμένο από την προς Κολοσσαείς επιστολή του Αποστόλου Παύλου. Όταν ο Απόστολος Παύλος βρισκόταν στην Έφεσο, κατήχησε στην Χριστιανική πίστη τον Επαφρά. Ο Επαφράς όταν πήγε στην πατρίδα του, στις Κολοσσές, ίδρυσε την εκεί Εκκλησία. Κάποια στιγμή που εμφανίσθηκε μία αιρετική διδασκαλία, ζήτησε ο Επαφράς τη βοήθεια του Αποστόλου Παύλου για την καταπολέμησή της.

Η συγκεκριμένη Αποστολική περικοπή ξεκινά με τη σαφή επισήμανση του κινδύνου της αίρεσης. «Βλέπετε μη τις υμάς έσται ο συλαγαγών» (ΚΟΛ. 2, 8). Δηλαδή, «Προσέχετε καλά, μην σας εξαπατήσει κανείς» (ΚΟΛ. 2, 8). Στη συνέχεια, ο Απόστολος Παύλος αναφέρει ξεκάθαρα το μέσο με το οποίο ο εχθρός προσπαθεί να τους εξαπατήσει: «δια της φιλοσοφίας» (ΚΟΛ. 2, 8). Ενώ στην αρχαία εποχή η λέξη «φιλοσοφία» αναφερόταν κυρίως σε μία προσπάθεια γνώσης των όντων και σε μία έρευνα για τις αρχές και τα αίτια των πραγμάτων του κόσμου, στους ελληνιστικούς χρόνους η λέξη πήρε περισσότερο θρησκευτική σημασία και συνδέθηκε με την προσπάθεια του ανθρώπου για την απόκτηση της αρετής. Έτσι λοιπόν και η αιρετική διδασκαλία στις Κολοσσές διεκδικούσε για τον εαυτό της τον χαρακτηρισμό της «φιλοσοφίας» (ΚΟΛ. 2, 8), δηλαδή της ανώτερης γνώσης περί Θεού, κόσμου και ανθρώπου.

Ο Απόστολος Παύλος διασαφηνίζει πως αυτή η «φιλοσοφία» (ΚΟΛ. 2, 8) των αιρετικών είναι «κενή απάτη» (ΚΟΛ. 2, 8), αφού δεν μπορεί να οδηγήσει σε κανένα λυτρωτικό αποτέλεσμα. Οι αιρετικοί των Κολοσσών διατείνονταν ότι κατείχαν διδασκαλία που τους παραδόθηκε μυστικά. Ο Απόστολος Παύλος διακηρύττει πως μία μόνο παράδοση γνωρίζει, αυτήν που παρέλαβε «από του Κυρίου» (Α΄ ΚΟΡ. 11, 23). Έτσι χαρακτηρίζει με υποτιμητικό μάλλον τρόπο ως «παράδοσιν των ανθρώπων» (ΚΟΛ. 2, 8) κάθε άλλη παράδοση που δεν προέρχεται από την αποκάλυψη του Θεού δια του Ιησού Χριστού. Στον τότε ειδωλολατρικό κόσμο, αλλά και στον Ιουδαϊσμό, υπήρχε διάχυτη η αντίληψη για τη δύναμη των αστρικών πνευμάτων πάνω στη ζωή των ανθρώπων. Η «φιλοσοφία» (ΚΟΛ. 2, 8) των Κολοσσών, είχε προσλάβει αυτές τις πεποιθήσεις, γι’ αυτό και ο Απόστολος Παύλος αναφέρει ότι η αίρεση αυτή κινείται «κατά τα στοιχεία του κόσμου» (ΚΟΛ. 2, 8).

Πιο κάτω ο Παύλος αναφέρεται πως μέσα στον Χριστό κατοικεί όλο το πλήρωμα της Θεότητας. Διατρανώνεται έτσι πως ο Ιησούς Χριστός είναι Θεάνθρωπος. Δεν είναι ούτε μόνο Θεός ούτε μόνο άνθρωπος, άκρα που ακολούθησαν όλες οι αιρέσεις στην προσπάθειά τους να φιλοσοφήσουν με τον γυμνό ανθρώπινο νου πάνω στο μυστήριο της Θείας Οικονομίας. Ως συνέπεια της Θεανθρώπινης φύσης του Κυρίου, όσοι πιστοί είναι ενωμένοι μαζί Του, έχουν την πλήρη και τέλεια σωτηρία, χωρίς να χρειάζεται η μεσιτεία των «στοιχείων του κόσμου» (ΚΟΛ. 2, 8) που επικαλούνταν οι αιρετικοί. Άλλωστε, Κεφαλή και Κύριος όλης της δημιουργίας είναι ο Ιησούς Χριστός, ο Οποίος βρίσκεται ασφαλώς πάνω από οτιδήποτε κτιστό. Ποιος άλλος λοιπόν μπορεί να χορηγεί τη σωτηρία, εκτός από τον Κύριό μας Ιησού Χριστό, ο Οποίος είναι τέλειος Θεός και τέλειος άνθρωπος;

Στη συνέχεια, έρχεται ο θείος Απόστολος να μιλήσει για την περιτομή, ζήτημα που τον απασχολεί συχνά. Σε αντίθεση με την περιτομή του Νόμου, που είναι πράξη που γίνεται με τα χέρια ανθρώπων, υπάρχει και η περιτομή στο όνομα του Χριστού, μία πράξη πνευματική και αχειροποίητη μέσα στον άνθρωπο. Η Χριστιανική αυτή περιτομή συνίσταται στην απέκδυση «του σώματος των αμαρτιών» (ΚΟΛ. 2, 11), της παλαιάς δηλαδή ζωής της υποδουλωμένης στην αμαρτία, την αλαζονεία και το σαρκικό φρόνημα. Η πνευματική περιτομή δεν είναι κάτι το αόριστο, σύμφωνα με τον Απόστολο Παύλο, αλλά μία πράξη που συντελέσθηκε ήδη στον κάθε πιστό με το Άγιο Βάπτισμα. Όπως ο Ιησούς Χριστός, ο πιστός όταν βαπτίζεται, πεθαίνει και ανασταίνεται καινούργιος άνθρωπος, με την Χάρη του Αγίου Πνεύματος. Περιτέμνεται πνευματικά.

Αγαπητοί μου φίλοι, η Εκκλησία μας δεν φιλοσοφεί απλά, αλλά κηρύττει τον ενυπόστατο Λόγο του Θεού. Είναι απόλυτα προσδεδεμένη στην πίστη και στο γεγονός της Ενανθρώπησης του Κυρίου, στην ταφή και στην Ανάστασή Του, που αποτελούν την ασάλευτη βάση του κηρύγματος του Ευαγγελίου της Χάριτος. Και ο σήμερα εορταζόμενος Μέγας Βασίλειος, ήταν σε θέση περισσότερο από κάθε άλλον να κάνει λόγο για τη φιλοσοφία και την ανθρώπινη γνώση, μιας και απέκτησε πολύπλευρη μόρφωση και έκανε ποικίλες σπουδές. Παρόλα αυτά, δεν έπεσε στην παγίδα της κοσμικής γνώσης, αλλά αφού πρώτα δέχθηκε άφθονο το φωτισμό του Αγίου Πνεύματος, την χρησιμοποίησε για να διατυπώσει την αλήθεια του Ευαγγελίου. Τελειώνοντας, εύχομαι σε όλους μας όπως το νέο έτος φέρει τη νέα αρχή για μία προσπάθεια εντονότερο πνευματικού αγώνα και εν Χριστώ εγρήγορσης. Καλή και ευλογημένη χρονιά.

Με αγάπη Χριστού,

π. Βασίλειος.