« Ο ΜΕΓΑΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΚΑΙ Η ΝΕΟΤΗΤΑ »

Με την ανατολή του νέου έτους, αγαπητοί μου φίλοι, η Αγία μας Εκκλησία εορτάζει δύο μεγάλες εορτές. Εορτάζει την Περιτομή του Ιησού Χριστού, αλλά και μία μεγάλη εκκλησιαστική προσωπικότητα, τον Μέγα Βασίλειο, Αρχιεπίσκοπο Καισαρείας της Καππαδοκίας. Ο Ιεράρχης της Καισαρείας είναι μία οικουμενική μορφή. Είναι ένας εκ των τριών μεγίστων φωστήρων της Τρισηλίου Θεότητος. Ο Μέγας Βασίλειος είναι ένα από τα μεγαλύτερα αναστήματα της Ιστορίας. Το πέρασμά του από τον πλανήτη μας άφησε φωτεινά τα ίχνη της διάβασής του. Είναι ένας από τους μεγαλύτερους σοφούς. Είναι ο αγωνιστής και ανδρείος υπερασπιστής της πίστης, που με τα λόγια του και τα συγγράμματά του συνετέλεσε στην καταπολέμηση των αιρέσεων. Είναι ο έξοχος κοινωνικός εργάτης και αναμορφωτής. Είναι ο νομοθέτης θεσμών αιωνοβίων και συστηματικός οργανωτής του μοναχικού βίου.

Είναι γνωστό, ότι ο Ιεράρχης αφιέρωσε ιδιαίτερο λόγο «προς τους νέους, όπως αν εξ Ελληνικών ωφελοίντο λόγων». Στον λόγο αυτό ο Μέγας Βασίλειος δεν ενδιαφέρεται απλά για την μόρφωση της νεότητας, αλλά διατυπώνει και ορισμένες απόψεις πολύ διδακτικές, οι οποίες κατατοπίζουν τον νέο στο πως πρέπει να μελετά, ώστε να ωφελείται πνευματικά. Έτσι ο λόγος αποκτά ιδιαίτερο ενδιαφέρον, διότι δίνει απαντήσεις στο ζωτικό πρόβλημα που απασχολεί τους νέους, το πρόβλημα της μελέτης, το τι πρέπει να μελετούν οι νέοι. Την αφορμή για να συγγράψει τον λόγο αυτό την πήρε από τους δύο ανεψιούς του, τους οποίους ήθελε να καθοδηγήσει στον ορθό δρόμο, που έπρεπε να ακολουθήσουν προκειμένου να ωφεληθούν από την μελέτη των αρχαίων Ελλήνων συγγραφέων. Το έργο του αυτό είναι αφιερωμένο στους δύο ανεψιούς του.

Όταν ο Μέγας Βασίλειος αποφάσισε να συγγράψει την πραγματεία αυτή, οι ανεψιοί του αντιμετώπιζαν το θέμα περί του εάν είναι ορθό να σπουδάσουν πλησίον εθνικών διδασκάλων. Οι ανεψιοί του φυσικά ήσαν Χριστιανοί και γι’ αυτό είχαν την απορία αυτή. Ο σοφός Ιεράρχης εκτιμούσε τους εθνικούς διδασκάλους για τις γνώσεις τους τις επιστημονικές, αλλά τα όσα δίδασκαν τα έβρισκε χρήσιμα μεν και ωφέλιμα για μία γενικώτερη μόρφωση, μικρά όμως και ασήμαντα μπροστά στην αποκεκαλυμμένη Χριστιανική αλήθεια. Κατηγορεί τον εαυτό του σε μία επιστολή του προς τον Ευστάθιο Σεβαστείας, γιατί δαπάνησε πολύ χρόνο από τη ζωή του στην ματαιότητα, προσπαθώντας να αφομοιώσει διδασκαλίες της σοφίας του κόσμου τούτου, τον οποίο εμώρανε ο Θεός. Ευτυχώς που αντιλήφθηκα, προσθέτει, την πλάνη μου και έστρεψα τα μάτια μου στο φως του Ευαγγελίου.

Ο Μέγας Βασίλειος είναι στραμμένος στον πνευματικό βίο. Και προς την ζωή αυτή μας οδηγούν οι ιεροί λόγοι του, οι οποίοι κρύβουν μέσα τους δύναμη θαυμαστή και σωτηριώδη. Αλλά επειδή οι νέοι δεν έχουν ισχυρή διάνοια, ώστε αυτή την γνώση να προλαμβάνουν εξ αρχής, γι’ αυτό χρησιμοποιούν και άλλους λόγους, οι οποίοι δεν βρίσκονται σε πλήρη αντίθεση προς τους λόγους της Αγίας Γραφής. Και παροτρύνει ο Μέγας Βασίλειος τους νέους να μελετούν ποιητές, φιλοσόφους,  λογοποιούς, ρήτορες και κάθε άλλο, που θα μπορέσει να ωφελήσει την ψυχή τους. Για τον Μέγα Βασίλειο η Χριστιανική αλήθεια είναι οι καρποί με τους οποίους είναι φορτωμένο το δένδρο. Τα άλλα διδάγματα των σοφών είναι τα φύλλα, που δεν είναι μεν καρποί, στολίζουν όμως και ομορφαίνουν το δένδρο. Τι ωραία που παρουσιάζει το θέμα αυτό ο Μέγας Βασίλειος!

Ο Μέγας Βασίλειος προτείνει στους νέους εκείνης της εποχής, αλλά και στους νέους όλων των εποχών, να μην διαβάζουν αδιάκριτα οποιοδήποτε βιβλίο, αλλά εκείνα, τα οποία προβάλλουν την αρετή ως μίμηση και την κακία ως κάτι που πρέπει να αποφεύγουμε. Ο Μέγας Βασίλειος λέει να είμαστε εμείς οι Χριστιανοί σαν τις μέλισσες, να παίρνουμε από τους αρχαίους σοφούς όσα είναι συγγενή και πλησιάζουν προς την δική μας αλήθεια, η οποία χρησιμεύει προς σωφροσύνη. Επίσης ο Βασίλειος παροτρύνει τους νέους να μελετούν ιδιαίτερα τη ζωή σπουδαίων ανδρών της αρχαίας Ελλάδας, όπως του Περικλή, του Σωκράτη, του Ευκλείδη και των άλλων, οι οποίοι παρουσίασαν αρκετές αρετές και των οποίων παραθέτει ορισμένα στοιχεία από τη ζωή τους. Σε όλα όμως αυτά θα έχει ο νέος ένα γνώμονα. Δεν θα κοιτάζει να αγρεύει δόξα και να χρησιμοποιεί ό,τι οι πολλοί για να επιπλέουν, αλλά θα έχει τον ορθό λόγο οδηγό, ο οποίος θα τον καθοδηγεί.

Αγαπητοί μου φίλοι, είναι πολύ σημαντικό ποια μόρφωση θα προσφερθεί από το εκπαιδευτικό σύστημα και από όλους μας στους νέους. Από αυτή την μόρφωση θα εξαρτηθεί η ζωή τους και τι θα αφήσουν στο πέρασμά τους. Ιδιαίτερα σήμερα που οι νέοι μας βομβαρδίζονται από διάφορα νεοεποχίτικα κέντρα, είναι επιτακτική ανάγκη να διαβασθεί και να προβληματίσει η πραγματεία αυτή του Μεγάλου Βασιλείου «προς τους νέους, όπως αν εξ Ελληνικών ωφελοίντο λόγων». Τα σπίτια των Ορθοδόξων Χριστιανών πρέπει να γίνουν στη σημερινή εποχή νέα κρυφά σχολειά, όπου θα διδάσκονται η αγάπη προς τον Χριστό και την Εκκλησία Του και η αγάπη προς την χιλιοπροδομένη Πατρίδα μας. Τα λόγια του Μεγάλου Βασιλείου είναι ασφαλής και βέβαιη καθοδήγηση. Αν οι νέοι ακολουθήσουν τις προτροπές του Μεγάλου Βασιλείου δεν θα το μετανιώσουν ποτέ. Καλή και ευλογημένη χρονιά!

Με αγάπη Χριστού,

π. Βασίλειος.