«Δια τούτο δει περισσοτέρως
ημάς προσέχειν τοις ακουσθείσι, μη ποτε παραρρυώμεν» (ΕΒΡ. 2, 1). Οφείλουμε,
αγαπητοί μου φίλοι, να μένουμε σταθεροί στις αλήθειες που διδαχθήκαμε, για να
μην ξεστρατίσουμε ποτέ από την αληθινή πίστη. Κατά τη σημερινή ημέρα, Β΄
Κυριακή των Νηστειών, η αγία μας Εκκλησία έχει καθιερώσει να εορτάζεται η μνήμη
ενός μεγάλου Πατρός και Θεολόγου του 14ου αιώνα, του Αγίου Γρηγορίου
του Παλαμά, Αρχιεπισκόπου Θεσσαλονίκης. Η σημερινή Κυριακή είναι η συνέχεια του
θριάμβου της Ορθοδοξίας, που εορτάσαμε κατά την προηγούμενη Α΄ Κυριακή των
Νηστειών. Η Κυριακή της Ορθοδοξίας είναι η εορτή κατά την οποία οι Πατέρες της
Εκκλησίας μας, στην Ζ΄ Οικουμενική Σύνοδο, έδειξαν ότι ο Υιός του Θεού έγινε
αληθινά άνθρωπος, για να θεωθεί ο άνθρωπος. Η πεποίθηση αυτή της Εκκλησίας μας
είναι πολύ σημαντική για τη σωτηρία μας.
Αυτή η διδασκαλία, με τη
σημερινή Κυριακή και με την προβολή του μεγάλου προσώπου, του Αγίου Γρηγορίου
του Παλαμά έγινε πολύ σαφής. Οι δύο μεγάλες Οικουμενικές Σύνοδοι, που έγιναν
στην Κωνσταντινούπολη, το 1341 και το 1351, κατοχύρωσαν αυτή τη μεγάλη αλήθεια.
Είναι οι τελευταίες μεγάλες Σύνοδοι που έγιναν στην Κωνσταντινούπολη, εκατό
χρόνια πριν πέσει αυτή στα χέρια των αλλοθρήσκων. Αλλά με τον φωτισμό του Αγίου
Πνεύματος πραγματοποιήθηκαν αυτές οι δύο Σύνοδοι και εμφανίσθηκε αυτός ο άγιος
μεγάλος Πατέρας. Ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς προκάλεσε τις Συνόδους, εξ αφορμής
της Δύσης, η οποία υποστήριζε τα αντίθετα, στο πρόσωπο του Βαρλαάμ, ότι δεν
είναι δυνατόν να φθάσει ο άνθρωπος στη θέωση. Ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς, μαζί
με τις Συνόδους αυτές, έθεσαν το θεμέλιο της Ανατολής, της Ορθόδοξης Ανατολικής
Θεολογίας.
Το κύριο πρόβλημα που
απασχόλησε τον 14ο αιώνα ήταν ποιες δυνατότητες έχει ο άνθρωπος και
μέχρι που μπορεί να φθάσει. Βέβαια το θέμα αυτό είχε τεθεί ήδη από την ίδρυση
της Εκκλησίας. Όλοι οι αρχαίοι Πατέρες είχαν δώσει ήδη τη γραμμή πλεύσης. Επειδή
όμως προκλήθηκε θέμα κατά τον 14ο αιώνα, εξ αφορμής του εκ Καλαβρίας
της Δύσης Βαρλαάμ, ο οποίος Βαρλαάμ εκπροσωπούσε την Δύση και η οποία Δύση
πίστευε ότι ο άνθρωπος δεν μπορεί να φθάσει σε μεγάλα μέτρα, προβλήθηκε το θέμα
ως πρόβλημα. Και πάνω λοιπόν σε αυτό το ζήτημα απάντησε ο Άγιος Γρηγόριος ο
Παλαμάς και οι Σύνοδοι του 1341 και του 1351. Έτσι, σύμφωνα με την Ορθόδοξη
Θεολογία, ο άνθρωπος μπορεί να φθάσει στη θέωση. Και τι σημαίνει θέωση;
Σημαίνει την προσωπική κοινωνία του ανθρώπου με τον Θεό. Η λέξη θέωση είναι
καθαρά Ελληνική και δεν μπορεί να μεταφρασθεί σε καμία άλλη γλώσσα.
Τότε όμως τέθηκε το εξής
ερώτημα. Εφόσον ο Θεός είναι ακατάληπτος, πως είναι δυνατόν ο άνθρωπος να
φθάσει μέσα στην περιοχή του Θεού και να θεωθεί; Και έρχεται ο Άγιος Γρηγόριος
ο Παλαμάς να θεολογήσει και να δώσει απάντηση στο ερώτημα αυτό. Μπορεί να γίνει
αυτό, αν υπάρξει διάκριση μεταξύ της Ουσίας του Θεού και των Ενεργειών του
Θεού. Ο Θεός ως Ουσία πράγματι είναι ακατανόητος, απερίγραπτος και απρόσιτος.
Ποτέ η Ουσία του Θεού δεν έρχεται σε επαφή με την Δημιουργία. Ο Θεός μόνον τον
Υιό γεννά ως Ουσία. Τον κόσμο τον δημιουργεί με τις Ενέργειές Του. Αυτή η
διάκριση της Ουσίας και των Ενεργειών του Θεού ήταν η μεγάλη προσφορά του Αγίου
Γρηγορίου του Παλαμά στην Ορθόδοξη Θεολογία. Διακρίνουμε τις Ενέργειες του Θεού
από την Ουσία του Θεού, χωρίς να χωρίσουμε όμως τις Ενέργειες του Θεού από την
Ουσία του Θεού. Γιατί οι Ενέργειες του Θεού είναι άκτιστες και συνεπώς είναι ο
Θεός.
Για να κατανοήσουμε καλύτερα
τη διάκριση Ουσίας και Ενεργειών του Θεού, ας παρομοιάσουμε τον Θεό με τον
ήλιο. Ο ήλιος, όπως τον βλέπουμε, είναι απρόσιτος. Ποιος μπόρεσε ποτέ να πάει
στον ήλιο και να τον πιάσει; Είναι απρόσιτος. Είναι όμως προσιτός με την
ακτινοβολία του, με την ενέργεια της ακτινοβολίας του. Τον ήλιο τον έχουμε εδώ,
τον έχουμε στη γη. Μας φωτίζει, μας ζωογονεί, τον βλέπουμε, χωρίς όμως να
μπορούμε να πάμε στον ήλιο. Κατά παρόμοιο τρόπο είναι η Ουσία του Θεού με τις
Ενέργειές Του. Όταν λέμε ότι μπορούμε να δούμε τον Θεό από την παρούσα ζωή,
αυτό σημαίνει ότι ο Θεός γίνεται φανερός με τις Ενέργειές Του. Και πως μπορούμε
να δούμε τον Θεό μέσα από τις Ενέργειές Του; Μπορούμε να Τον δούμε, αν
καθαρισθούμε εσωτερικά από τα διάφορα πάθη μας. Και πως μπορεί να γίνει αυτό;
Με την μετάνοια και την εξαγόρευση των αμαρτιών μας στο Μυστήριο της Ιεράς
Εξομολογήσεως και με τη συμμετοχή μας στο Μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας.
Αγαπητοί μου φίλοι, σήμερα
είδαμε πόσο σχέση έχουν τα δόγματα της Εκκλησίας μας με την καθημερινότητά μας.
Λένε πολλοί, ότι δεν είναι καλό να είμαστε δογματικοί άνθρωποι. Ίσως σε θέματα
δευτερεύουσας σημασίας να ισχύει αυτό. Όμως σε θέματα πίστης δεν χωράει
συγκατάβαση. Σε θέματα πίστης ακολουθούμε όλα όσα μας διδάσκει η αγία μας
Εκκλησία μέσα από την Αγία Γραφή και τις Οικουμενικές Συνόδους. Και η δογματική
διδασκαλία της Εκκλησίας μας έχει προέκταση και στην καθημερινή μας ζωή. Και το
είδαμε αυτό σήμερα με τη διδασκαλία του Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά. Για να
θεωθούμε, να συμμετάσχουμε δηλαδή στις Ενέργειες του Θεού, χρειάζεται
πνευματική κάθαρση. Και όπως είπαμε, αυτό μπορεί να γίνει με καθαρή
Εξομολόγηση, να πούμε στον Πνευματικό Πατέρα όσες αμαρτίες έχουμε πράξει από
την παιδική μας ηλικία και να κοινωνάμε συχνά το Σώμα και το Αίμα του Κυρίου
μας. Μόνο έτσι μπορούμε να θεωθούμε.
Με αγάπη Χριστού,
π. Βασίλειος.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου