« ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΟΥ ΑΣΩΤΟΥ »

Κατά τη σημερινή Κυριακή, αγαπητοί μου φίλοι, ακούσαμε ως Ευαγγελικό ανάγνωσμα τη γνωστή σε όλους μας παραβολή του Ασώτου Υιού. Σε ολόκληρη την ανθρώπινη φιλολογία και σε όλα τα αποφθέγματα της ανθρώπινης σοφίας, δεν μπορεί να βρεθεί τέτοιος θησαυρός σοφίας, ευσπλαχνίας, αγάπης, τρυφερότητας, όπως αυτά τα υψηλά ανθρώπινα συναισθήματα έχουν αποθησαυρισθεί στις λίγες γραμμές της παραβολής του Ασώτου Υιού. Μόνο αυτή η παραβολή να είχε σωθεί από ολόκληρη την Καινή Διαθήκη, αρκούσε για να φανερωθεί σε εμάς τους ανθρώπους ότι ο Θεός είναι απείρου αγάπης και ευσπλαχνίας. Η σημερινή παραβολή παρουσιάζει τον άνθρωπο που κατέρχεται στο έσχατο σημείο της αθλιότητας και της ολοσχερούς κατάπτωσης. Ο Άσωτος Yιός της σημερινής παραβολής ζητά την περιουσία που του αναλογεί και την σπαταλά μέσα στις ασωτίες.

Μα όταν ο άνθρωπος νιώσει την εγκατάλειψη του εαυτού του και των άλλων συνανθρώπων του, τότε μέσα του ανάβει ένας σπινθήρας που γίνεται φλόγα ελπίδας ότι θα μπορέσει από την κατάπτωση να αναστηθεί. Αυτό είναι και το βαθύτερο νόημα της παραβολής του Ασώτου Υιού. Η παραβολή αυτή ενέπνευσε ένα πλήθος φημισμένων ζωγράφων και λογοτεχνών. Στάθηκε η παραβολή αφορμή να συντεθούν οι πιο συγκινητικοί Εκκλησιαστικοί ύμνοι, αξιόλογα και εμπνευσμένα ποιήματα και να γραφούν ιστορίες και θεατρικά έργα άξια πολλής προσοχής. Πολλοί είναι εκείνοι οι άνθρωποι που αντικρίζοντας την μορφή του Ασώτου, πριν χαθούν για πάντα στο χάος του ολέθρου, σταμάτησαν, πόνεσαν βαθειά για το κατάντημά τους και πήραν την απόφαση του γυρισμού σε μία ζωή που έχει αξία. Αντικρίζοντας το πρόσωπο του Ασώτου είδαν και τη δική τους τραγική κατάσταση.

Η παραβολή αυτή είναι επίκαιρη πάντοτε. Η πτώση είναι μέσα στην ανθρώπινη φύση. Το να αμαρτάνουμε είναι ανθρώπινο. Το να μένουμε όμως στην πτώση και στην αμαρτία είναι μία δαιμονική κατάσταση. Γι’ αυτό εμείς οι Ορθόδοξοι Χριστιανοί αγωνιζόμαστε συνεχώς κατά της αμαρτίας. Μετά από κάθε πτώση μας κάνουμε άσκηση πνευματική, προκειμένου να ξανασηκωθούμε και να συνεχίσουμε την πορεία μας που οδηγεί κοντά στον Χριστό. Ο καθημερινός αγώνας μας πρέπει να είναι το να αποκτήσουμε αίσθηση της αμαρτίας και επίγνωση της ασθένειάς μας. Αυτή η αίσθηση και η επίγνωση δεν εκφράζουν μία κάποια ψυχολογική αδυναμία ή παθολογική κατάσταση, αλλά την απόφασή μας να υπερβούμε την ανεπάρκειά μας την πνευματική. Με την απόφασή μας αυτή δείχνουμε ότι θέλουμε να συναντηθούμε με τον Χριστό. Δείχνουμε τη δίψα που έχουμε να ζήσουμε αιωνίως με τον Χριστό.

Για τους ανθρώπους που βρίσκονται εκτός της Μυστηριακής ζωής της Εκκλησίας μας, η μετάνοια θεωρείται αναξιοπρέπεια ή δουλικότητα. Όμως δεν έχουν δίκαιο. Η μετάνοια «είναι η επάνοδος στην πρώτη μας αξία και η μόνη αληθινή μας ελευθερία», όπως παρατηρεί ο Πρωτοπρεσβύτερος Μιχαήλ Καρδαμάκης (Ορθόδοξη Πνευματικότητα, σελίδα 250). Με την μετάνοια ομολογούμε την αναξιότητά μας και την αμαρτωλότητά μας ενώπιον της αγιότητας και ελεημοσύνης του Θεού. Και για τον άνθρωπο που μετανοεί, δεν υπάρχει αμαρτία που να υπερβαίνει την αγάπη του Θεού ή που να μην θέλει ο Θεός να τη συγχωρήσει. Και όπως πολύ σοφά μας διδάσκει ο Άγιος Νείλος ο Ασκητής: «Ει γαρ και μεμισήμεθα υπό Θεού δια τας αμαρτίας ημών, αλλά και πάλιν αγαπηθησόμεθα δια της μετανοίας» (P.G. 79, 264). Η μετάνοια είναι σημείο της φιλανθρωπίας του Θεού.

Η μετάνοια δεν είναι συμμόρφωση προς το νόμο, αλλά συγκλονιστική συνάντηση με τον Χριστό. Δεν είναι είσοδος σε μία κοινότητα Φαρισαίων, αλλά στην Εκκλησία του Ασώτου Υιού. Ο Χριστιανισμός δεν διαδραματίζεται ανάμεσα στο καλό και στο κακό της Ηθικής, αλλά στους δύο ληστές δεξιά και αριστερά στον Ιησού. Ο Χριστιανισμός διαδραματίζεται ανάμεσα στον μετανοημένο και στον αμετανόητο ληστή. Αμαρτωλοί είμαστε όλοι. Άλλοι λιγότερο και άλλοι περισσότερο. Το θέμα είναι αν μετανοούμε για τις αμαρτωλές μας πράξεις. Αν μετανοούμε, μπορούμε και πάλι να συναντήσουμε τον Χριστό. Αν όχι, οδηγούμαστε μακριά από τον Χριστό. Η μετάνοια είναι μία αδιάκοπη επιστροφή στον Θεό. Η μετάνοια είναι υψηλότερη από κάθε άλλη αρετή και ουδέποτε το έργο της έχει τέλος. Ταιριάζει σε όλους πάντοτε, αμαρτωλούς και δικαίους, σε αυτούς που επιδιώκουν τη σωτηρία τους.

Αγαπητοί μου φίλοι, «στο Γεροντικό διασώζεται η μαρτυρία ότι ο Αββάς Σισώης, ενώ βρισκόταν στις τελευταίες στιγμές της ζωής του, δεν είχε αρχίσει ακόμη το έργο της μετανοίας, για τούτο και παρακαλούσε να μείνει μόνος, έστω και για ένα σύντομο στεναγμό» (Ορθόδοξη Πνευματικότητα, Πρωτοπρεσβυτέρου Μιχαήλ Καρδαμάκη, σελίδα 253). Η μετάνοια είναι μία συνεχής κατάσταση. Οφείλουμε να μετανοούμε κάθε στιγμή που αμαρτάνουμε και φυσικά αυτό να εκφράζεται με την Εξομολόγησή μας κάτω από το πετραχήλι ενός έμπειρου πνευματικού πατέρα και όχι μπροστά στην εικόνα του Χριστού. Με τη συμμετοχή μας στο Μυστήριο της Εξομολόγησης, το οποίο είναι υποχρεωτικό, ταπεινωνόμαστε μπροστά σε έναν άλλο άνθρωπο, που είναι ο πνευματικός και κατ’ επέκταση μπροστά στον Θεό. Μετάνοια και Εξομολόγηση αποτελούν δύο φάσεις ενός και του αυτού Μυστηρίου.

Με αγάπη Χριστού,

π. Βασίλειος.