« ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΟΥ ΑΣΩΤΟΥ »

 

Στη σημερινή Ευαγγελική περικοπή, αγαπητοί μου φίλοι, ακούσαμε την περίφημη παραβολή του Ασώτου Υιού. Λένε πως αν είχε χαθεί ολόκληρη η Καινή Διαθήκη και είχε σωθεί μόνο αυτή η παραβολή, ήταν αρκετή για να μας δείξει την αγάπη του Θεού και την φιλευσπλαχνία Του προς εμάς. Είναι πραγματικά συγκλονιστική! Η Εκκλησία μας διαβάζει σήμερα την παραβολή του Ασώτου Υιού συνεχίζοντας την προετοιμασία μας για την Μεγάλη Σαρακοστή, που είναι κατ’ εξοχήν περίοδος μετανοίας. Η μετάνοια σε αυτή την παραβολή έχει ως στοιχείο την έννοια της επιστροφής. Η μετάνοια δεν είναι μία κατάσταση αυτολύπησης ή βελτίωσης της εικόνας μας, αλλά είναι μία διαδικασία επιστροφής και αποκατάστασης της σχέσης μας με τον Θεό. Αυτό που είναι σημαντικό είναι να βρούμε τις προϋποθέσεις αυτής της επιστροφής και αυτής της σχέσης.

Τα στοιχεία είναι δύο. Το πρώτο είναι η βεβαιότητα ότι ο Θεός είναι  Πατέρας μας, που μας συγχωρεί και μας αγαπά. Με τον τρόπο αυτό μας οδηγεί σε μία πορεία σωτηρίας και απόκτησης της Ουράνιας Βασιλείας Του. Δεν μπορεί να υπάρξει λόγος μετανοίας ή πνευματική άσκηση, αν δεν έχουμε ξεκαθαρίσει ότι ο Θεός είναι Πατέρας μας. Αυτό που σώζει τον Άσωτο Υιό και του δίνει τις προϋποθέσεις επιστροφής και αποκατάστασης, είναι αυτό που δεν ξέχασε ούτε στιγμή στην μακρινή χώρα, ακόμη και την ώρα της αμαρτίας, ότι ο Θεός είναι σπλαχνικός Πατέρας. Όλος ο αγώνας μας τελικά είναι να βεβαιωθούμε για την παρουσία στη ζωή μας του Θεού Πατρός. Αν ο άνθρωπος δεν βεβαιωθεί για την πατρική αγάπη του Θεού, δεν μπορεί να αγωνίζεται. Αν ο άνθρωπος δεν έχει τη βεβαιότητα αυτή, δεν μπορεί να κάνει κάτι που να έχει αιώνια προοπτική στη ζωή του.

Έτσι ο άνθρωπος καταντά, χωρίς τη βεβαιότητα της πατρικής αγάπης του Θεού, να τηρεί τις εντολές Του και να ασκείται πνευματικά, με μόνο σκοπό την προσκύνηση του εαυτού του. Έτσι παλεύει ο άνθρωπος μεταξύ συντηρητισμού και φιλελευθερισμού, μεταξύ ηθικότητας και ανηθικότητας, και παιδεύεται. Αυτή η κατάσταση οδηγεί τον άνθρωπο στην κόλαση και στην αιχμαλωσία. Όλος ο αγώνας, λοιπόν, γίνεται για να βεβαιωθούμε για την πατρική αγάπη του Θεού. Ο αγώνας αυτός γίνεται για να βεβαιωθούμε ότι ο Θεός είναι Θεός αγάπης, συγχώρησης και συγγνώμης. Είναι Θεός όχι δεδικαιωμένων, όπως τον Φαρισαίο της περασμένης Κυριακής, αλλά Θεός μετανοούντων. «Η Κόλαση δεν είναι για τους αμαρτωλούς, αλλά για τους αμετανόητους», μας λέει ο Πρωτοπρεσβύτερος Μιχαήλ Καρδαμάκης (Κεφάλαια Κατανυκτικά, σελίδα 134).

Το δεύτερο στοιχείο είναι η αίσθηση της απομάκρυνσης από τη σχέση μας με τον Θεό. Η αίσθηση της έκπτωσης από αυτή τη σχέση, που δεν έχει να κάνει με μία στενή έννοια παράβασης των εντολών του Θεού, αλλά έχει να κάνει με την απώλεια και την προσβολή αυτής της σχέσης. Αν ο άνθρωπος δεν έχει γευθεί τη σχέση αυτή με τον Θεό, δεν μπορεί να μιλάει περί ηθικότητας ή ανηθικότητας. Δεν έχει ακόμη καταλάβει την αξία των εντολών και των νόμων ως παιδαγωγών, που τον οδηγούν και του ασφαλίζουν αυτή τη σχέση. Η αληθινή μετάνοια δεν είναι μία κακομοιριά, μία αυτολύπηση ότι αποτύχαμε, αλλά η αίσθηση της απώλειας του Παραδείσου. Είναι η αίσθηση απώλειας της πατρικής αγάπης. Όταν αγαπάμε ένα πρόσωπο προσπαθούμε να μην το στενοχωρούμε, προκειμένου να μη χαθεί η σχέση μας μαζί του. Έτσι γίνεται και με τον Θεό και τις εντολές Του.

Αν ο άνθρωπος παραδεχθεί ότι ο θησαυρός του είναι αυτή η αίσθηση της πατρικής αγάπης του Θεού, τότε δεν καταπιέζεται για να τηρήσει τις εντολές και να διαφυλάξει την ακεραιότητα του προσώπου του μακριά από την αμαρτία. Αντίθετα ο ίδιος προσπαθεί να μην προσβάλει και να μην χάσει την Χάρη του Θεού, που πηγάζει μέσα από τη σχέση αυτή, Θεού και ανθρώπου. Η αίσθηση της Χάριτος της αγάπης του Θεού και η αίσθηση της στέρησης και της απώλειάς Του, εξαιτίας της απομάκρυνσής μας από Αυτόν, είναι τα δύο στοιχεία που μας οδηγούν στην οδό της σωτηρίας. Ο,τιδήποτε έξω από αυτήν την εμπειρία, είναι κόλαση, έστω και αν ο άνθρωπος φαινομενικά είναι αναμάρτητος. «Σωτηρία μας είναι ο Θεός μας. Δηλαδή η άρνηση της αυτοδικαιώσεως ή αυτοσωτηρίας μας», παρατηρεί ο Πρωτοπρεσβύτερος Μιχαήλ Καρδαμάκης (Κεφάλαια Κατανυκτικά, σελίδα 10).

Αγαπητοί μου φίλοι, το μέτρο ηθικής, το μέτρο αρετής, το μέτρο αμαρτίας για τον Θεό δεν εξαντλείται σε μία σχολαστική τήρηση των εντολών, ούτε σε μία σχολαστική διερεύνηση του εαυτού μας ή των άλλων για το ποσοστό της αμαρτίας μας, αλλά επικεντρώνεται στο αν διαφυλάξαμε τη σχέση μας με τον Θεό και αν πιστέψαμε σε αυτή τη σχέση και στη χαρά που μας δίνει. Αν πιστέψουμε ότι όλη μας η ζωή είναι ο Θεός-Πατέρας, τότε πραγματικά θα ζούμε την ελευθερία των τέκνων του Θεού και θα οδηγηθούμε σε μία πορεία, που δεν είχαμε ποτέ μας υποπτευθεί ότι υπάρχει. Η αρετή και η αμαρτία είναι αιχμαλωσία, αν ο άνθρωπος δεν έχει αναζητήσει ή έχει αρνηθεί αυτή την εμπειρία και βεβαιότητα, ότι δηλαδή ο Θεός είναι σπλαχνικός Πατέρας. Εξάλλου έτσι χαρακτηρίζεται στην παράδοσή μας το σημερινό Ευαγγελικό ανάγνωσμα: «Παραβολή του ευσπλαχνικού Πατρός».

Με αγάπη Χριστού,

π. Βασίλειος.