« ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΩΝ ΑΠΟΚΡΕΩ »

«Ούτε γαρ εάν φάγωμεν περισσεύομεν, ούτε εάν μη φάγωμεν υστερούμεθα» (Α΄ ΚΟΡ. 8, 8). Ο Απόστολος Παύλος στη σημερινή Αποστολική περικοπή, αγαπητοί μου φίλοι, μιλάει για το θεσμό της νηστείας. Η νηστεία κατά την Χριστιανική άποψη πρέπει να γίνεται αβίαστα, αγόγγυστα και ως εκούσια θυσία προς τον Θεό. Ο βαθύτερος σκοπός της νηστείας είναι η πνευματική άσκηση. Ο Απόστολος Παύλος επίσης αναφέρεται στα ειδωλόθυτα, τα οποία ως σφάγια δεν είχαν καμία ιερότητα για τον Χριστιανό. Συνιστά όμως ο Παύλος να προσέχουν οι δυνατοί στην πίστη μήπως με μία απρόσεκτη συμπεριφορά σκανδαλίσουν τους αδύνατους στην πίστη, όταν θα τους δουν να τρώνε ειδωλόθυτα με ένα πνεύμα ελευθερίας. «Διόπερ ει βρώμα σκανδαλίζει τον αδελφόν μου, ου μη φάγω κρέα εις τον αιώνα, ίνα μη τον αδελφόν μου σκανδαλίσω» (Α΄ ΚΟΡ. 8, 13).

Η νηστεία είναι αρχαιότατο θρησκευτικό φαινόμενο. Όλες οι θρησκείες περιλαμβάνουν στη διδασκαλία τους το καθήκον της νηστείας. Τη νηστεία τη βλέπουμε στους Ανατολικούς λαούς. Τη βλέπουμε επίσης στους αρχαίους Έλληνες, οι οποίοι νήστευαν, προκειμένου να μυηθούν στα θρησκευτικά μυστήρια. Η νηστεία κατά την Χριστιανική διδασκαλία είναι εκούσια θυσία του ανθρώπου χωρίς ψυχολογικούς περιορισμούς και δεσμεύσεις. Ο πιστός άνθρωπος, με τη νηστεία, προσπαθεί να ωφεληθεί πνευματικά και δεν τη χρησιμοποιεί σαν μέσο επίδειξης. Η νηστεία είναι μέσο πνευματικής άσκησης που ενισχύει τον άνθρωπο σε πολλούς τομείς της ζωής του. Είναι η κύρια έκφραση της σωματικής άσκησης. Η νηστεία είναι μέσο και όχι αυτοσκοπός. Είναι η αγία οδός του Θεού, η οδός προς τον Θεό. Η νηστεία είναι με λίγα λόγια το θεμέλιο όλων των αγαθών, υπεράσπιση κάθε αρετής και αρχή του πνευματικού αγώνα.

Με τη νηστεία ταπεινωνόμαστε και αποφεύγουμε την πεποίθηση στον εαυτό μας και στην αρετή μας. Η νηστεία είναι το αντίθετο της γαστριμαργίας και της μέθης, που αποβλέπουν στην αυτοϊκανοποίηση και απολυτοποίηση της φύσης και στην αλλοτρίωσή της μέσα στην αισθησιακή ηδονή και στο φρόνημα της σάρκας. Η νηστεία βιώνεται από τους πιστούς, κατά τον Άγιο Ιωάννη της Κλίμακας, ως «πονηρών εννοιών εκκοπή, νοός φυλακή, πωρώσεως λύσις, κατανύξεως θύρα, στεναγμός ταπεινός, συντριμμός ιλαρός, πολυλογίας αργία, ησυχίας αφορμή, υπακοής φύλαξ, απαθείας πρόξενος, αμαρτημάτων άφεσις, παραδείσου θύρα και τρυφή» (Κλίμαξ, Λόγος ΙΔ΄, σελίδα 85). Με τη νηστεία έχουμε εμπειρία πνευματικής άσκησης και άθλησης. Απελευθερωνόμαστε από το κακό και την ατομική ένδεια. Οδηγούμαστε στην πραγματική ελευθερία.

Η περίοδος της νηστείας μας βοηθάει να σκεφθούμε περισσότερο τα πνευματικά αγαθά. Με τη νηστεία εξοικονομούνται χρήματα για την άσκηση της φιλανθρωπίας. Η κραιπάλη και η γαστριμαργία απαιτούν πολλά χρήματα. Δικαιολογούνται μερικοί πως δεν έχουν τη δυνατότητα να βοηθήσουν τον φτωχό συνάνθρωπο. Να όμως, με τη νηστεία, μας δίνεται η ευκαιρία να εξοικονομήσουμε χρήματα για την άσκηση των έργων της αγάπης. Επίσης αποφεύγοντας κρέατα και λιπαρά κατά την περίοδο της νηστείας καθαρίζουμε τον οργανισμό μας από περιττές και επιβλαβείς τοξίνες. Αποβάλλονται τα άχρηστα και ανανεώνεται ο οργανισμός μας. Η νηστεία και γενικά η εγκράτεια είναι ωφέλιμες για την υγεία μας. Αυτή η αλήθεια ομολογείται και από την ιατρική επιστήμη. Μια ζωή χωρίς νηστεία και εγκράτεια δημιουργεί πολλά προβλήματα υγείας.

Η αποχή από ορισμένες τροφές καλοφαγίας, ασκεί τη θέλησή μας, για να επιτύχουμε και μια πνευματική νηστεία. Αυτό είναι και το βαθύτερο νόημα της Χριστιανικής νηστείας. Η εκούσια νηστεία ασκεί τη βούληση να απόσχει και από κακές συνήθειες, πάθη και αδυναμίες. Δεν έχει νόημα να απέχουμε από φαγητά και να μην ασκούμαστε να κόψουμε τα πάθη και τις αδυναμίες που μας ταλαιπωρούν. Ποιο νόημα έχει η νηστεία, όταν εμείς έχουμε παραδοθεί αμαχητί σε διάφορα πάθη, όπως της βλασφημίας, της χαρτοπαιξίας, της μέθης, της πορνείας και σε πολλά άλλα; Ποιο νόημα έχει η νηστεία, όταν η ψυχή μας εξακολουθεί να είναι κυριευμένη από μίσος και φθόνο προς τον συνάνθρωπό μας; Σε τέτοιες περιπτώσεις η νηστεία από φαγητά καθίσταται άχρηστη. Οδηγούμαστε με αυτόν τον τρόπο σε μια υποκριτική νηστεία, σαν αυτή του Φαρισαίου της γνωστής μας παραβολής, που ακούσαμε πριν λίγο καιρό.

Αγαπητοί μου φίλοι, ο Απόστολος Παύλος μας διδάσκει, στη σημερινή Αποστολική περικοπή, να ξεχωρίζουμε τον τύπο από την ουσία. Η νηστεία είναι πνευματικό άθλημα ανάτασης της ψυχής και ωφέλεια του σώματος. Ο θεσμός της νηστείας αποβλέπει στον πνευματικό μας καταρτισμό και στην ενίσχυση της πνευματικής μας ζωής. Στη σημερινή εποχή  η νηστεία θα μπορούσε να είναι και η άρνηση του περιττού, της πλησμονής και της σπατάλης των καταναλωτικών αγαθών και να γίνει οδός μιας δικαιοσύνης, που δεν έχει ακόμη κατορθωθεί. Γιατί η πραγματική δικαιοσύνη είναι να συμμετέχουμε στις ανάγκες των συνανθρώπων μας και να μοιραζόμαστε μαζί τους όχι μόνο τα πράγματά μας, αλλά και το είναι μας. Τότε μόνο η νηστεία γίνεται ευεργεσία. Τότε μόνο η νηστεία καθίσταται γνήσια και όχι υποκριτική.

Με αγάπη Χριστού,

π. Βασίλειος.