« Ο ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ, ΕΘΝΙΚΗ ΕΟΡΤΗ »

Κατά τη σημερινή ημέρα, αγαπητοί μου φίλοι, έχουμε διπλή εορτή. Από τη μια τιμάμε τον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου, τη χαρμόσυνη είδηση από τον Αρχάγγελο Γαβριήλ προς την Παναγία μας ότι θα φέρει στον κόσμο τον Σωτήρα και Λυτρωτή. Από την άλλη επαναφέρει στη μνήμη μας όλους εκείνους που αγωνίσθηκαν γενναία για την αποτίναξη του Τουρκικού ζυγού. Εκείνους που κατά τον Μακρυγιάννη «ο κόσμος τους έλεγε τρελούς» καθώς ανέλαβαν το παράτολμο εγχείρημα να αντιταχθούν σε μια κραταιά αυτοκρατορία και να διεκδικήσουν ξανά την ελευθερία. Απλοί άνθρωποι μεταμορφώθηκαν όταν οι περιστάσεις το απαίτησαν σε επίλεκτους πολεμιστές και στη συνέχεια σε ήρωες. Ανιδιοτελείς και ακούραστοι οι περισσότεροι, δεν έχασαν ποτέ την πίστη τους στην Ανάσταση του Γένους και έγιναν οι αυθεντικότεροι εκφραστές του πνεύματος της καθολικής αντίστασης ενάντια στον κατακτητή.

Ξεχωριστή αναφορά επιβάλλεται να γίνει στους πρωτοπόρους της εθνεγερσίας, Ρήγα Φεραίο και Άγιο Κοσμά τον Αιτωλό καθώς και στους ιδρυτές της Φιλικής Εταιρείας αφού με τον αγώνα και το κήρυγμά τους έσπειραν τον πόθο του ξεσηκωμού στον ταλαιπωρημένο και κατατρεγμένο ραγιά. Σήμερα τιμώνται αγωνιστές που έγραψαν με το αίμα τους λαμπρές σελίδες ηρωϊσμού και αυταπάρνησης. Κολοκοτρώνης, Αθανάσιος Διάκος, Κανάρης, Ανδρούτσος, Καραϊσκάκης, Υψηλάντης, Μπουμπουλίνα και αναρίθμητοι άλλοι μας υπενθυμίζουν πως θα πρέπει να είμαστε ενωμένοι στους αγώνες και όχι διχασμένοι. Αλλά και τόποι που συνδέθηκαν στη μνήμη μας με τη θυσία ηρώων όπως το Μεσολόγγι, το Μανιάκι, το Δραγατσάνι, το Κούγκι έχουν λάβει τη θέση τους στο Πάνθεο της Αθανασίας. Αυτά όλα οφείλουμε να τα φέρνουμε στη μνήμη μας για να τιμάμε τους ήρωες και να αντλούμε από αυτούς δύναμη.

Επειδή στις ημέρες μας γίνεται πολλές φορές ιδεολογική ερμηνεία και αυθαίρετη χρήση ιστορικών δεδομένων και συχνά ο ερευνητής δεν κάνει ανάλυση αλλά πολιτική, θα πρέπει να δώσουμε ιδιαίτερη έμφαση στο ρόλο του Κλήρου κατά την προετοιμασία αλλά και κατά τη διάρκεια της Επανάστασης. Αμέσως μετά την πτώση της Κωνσταντινούπολης διαφοροποιήθηκαν σημαντικά τα δεδομένα για τον υπόδουλο Ελληνισμό. Η στάση της Εκκλησίας χαρακτηρίζεται από μια απόπειρα πολιτικής κατευνασμού προς το δυνάστη. Ο βαθύτερος στόχος της όμως ήταν η ανάσταση όλου του Ρωμαίϊκου, δηλαδή της αυτοκρατορίας της Ρωμανίας, στην παλαιά της έκταση. Το Οικουμενικό Πατριαρχείο έπρεπε πάντα να έχει άψογη στάση απέναντι στην Πύλη, ανεξάρτητα από τις πραγματικές του διαθέσεις. Οι συχνές θανατικές εκτελέσεις Πατριαρχών και Μητροπολιτών αποδεικνύουν, πόσο μικρή ήταν η εμπιστοσύνη των Οθωμανών απέναντί του.

Μια σημαντική μορφή αντίστασης, τα δύσκολα εκείνα χρόνια, αποτελούν οι Νεομάρτυρες. Είναι εκείνοι που ζωντάνεψαν και πάλι την πρωτοχριστιανική παράδοση του μαρτυρίου και αποτέλεσαν μοναδική παρηγοριά και στήριγμα στις συνειδήσεις των υποδούλων. Η καθιέρωση τιμής της μνήμης των Νεομαρτύρων, αμέσως μετά τη θυσία τους, βεβαιώνει τη σιωπηρή έστω, κατάφαση από μέρους του Οικουμενικού Πατριαρχείου της θυσίας τους και αναγνώριση της σημασίας της για τη συνέχεια του Γένους. Στα περισσότερα από 70 επαναστατικά κινήματα που έλαβαν χώρα κατά την Τουρκοκρατία, δεν υπάρχει κάποιο που να  μη συμμετείχαν ενεργά κληρικοί κάθε βαθμού ή μοναχοί. Ενδιαφέρουσα είναι η περίπτωση που ένας ησυχαστής Αγιορείτης, ο Άγιος Μάξιμος ο Γραικός τον 16ο αιώνα, επιδιώκει να πείσει τους Ρώσους να επιτεθούν εναντίον των Τούρκων.

Στους σκοτεινούς αιώνες της Τουρκικής σκλαβιάς σημαίνουσα εστία αντίστασης αλλά και φωτισμού του Γένους αποτέλεσαν οι Μονές. Τα Ελληνικά Μοναστήρια δεν συνδέθηκαν μόνο με τις εξεγέρσεις των χρόνων της δουλείας, αλλά από αυτά ξεπήδησαν και μεγάλες μορφές της Επανάστασης του 1821. Παράλληλα αποτέλεσαν φάρους παιδείας όπως τονίζει στα Απομνημονεύματά του ο υπασπιστής του Κολοκοτρώνη Φωτάκος. Οι Έλληνες φρόντιζαν από μόνοι τους για την παιδεία. Και αν έλειπαν κάποιες φορές δάσκαλοι, τον ρόλο τους αναλάμβαναν οι Ιερείς. Και όλα αυτά φυσικά γίνονταν κρυφά από τους Τούρκους, στο σκοτάδι, στα Κρυφά Σχολειά που τόσο πολύ έχουν κατασυκοφαντηθεί από κάποιους Ιστορικούς με διάφορες ιδεοληψίες. Η Ορθόδοξη Εκκλησία υπήρξε ένα μεγάλο και διαρκές σχολείο ελπίδας, πνευματικής αντίστασης και εθνικής αφύπνισης.

Αγαπητοί μου φίλοι, αποστασιοποιημένοι σήμερα από τον χρόνο, μας παρέχεται η δυνατότητα να κρίνουμε με νηφαλιότητα το έπος του 1821 αλλά και να αποτιμήσουμε την πορεία του νεώτερου Ελληνισμού από την έναρξη της Επανάστασης ως τις ημέρες μας. Ο αγώνας των ηρώων του 1821 εναντίον των Τούρκων αλλά και ο μετέπειτα εθνικός μας βίος διατρέχουν δύο παράλληλες πορείες. Από την έξαρση των αγώνων και των θριάμβων για ελευθερία και εθνική αποκατάσταση, στην πτώση και στην οδύνη των εθνικών συμφορών. Κοινή συνισταμένη και των δύο περιόδων η αποθέωση της ενότητας και του αγωνιστικού ήθους από τη μια ενώ στους αντίποδες, ο στιγματισμός από την κατάρα του διχασμού και της αυτοκαταστροφής. Δεν πρέπει να ρίξουμε στη λήθη της ιστορίας όλα αυτά τα στοιχεία του ένδοξου παρελθόντος μας. Να τα επαναφέρουμε στη μνήμη μας και να παραδειγματιζόμαστε από τον ηρωϊσμό των αγωνιστών του 1821.

Με αγάπη Χριστού,

π. Βασίλειος.